آیه 29 سوره جاثیة

هذا كِتابُنا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «29»

هذا كِتابُنا: اين كتابى است كه به فرموده ما كرام الكاتبيين آن را نوشته‌اند، يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِ‌: گواهى دهد بر شما به راستى و درستى به آنچه كرده باشيد در دنيا بى‌زياده و نقصان. مراد صحيفه اعمال است كه روشن سازد بر ايشان عملهاى ايشان را بر وجهى كه گويا ناطق است به آن، إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ‌: طومارى است كه ما امر به نوشتن مى‌كرديم حفظه را تا مى‌نوشتند، ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌: آنچه بوديد كه بجا مى‌آورديد در دنيا از ساير اعمال و اقوال، از ابن عباس منقول است كه مراد لوح محفوظ است كه حفظه به امر حق سبحانه استنساخ مى‌نمايند آنچه مدون است نزد آنها از اعمال بندگان و ايشان در لوح ثبت مى‌كنند تا بر وفق آن هر يك را به جزاى خود رسانند «1» چنانچه فرمايد:

قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلى‌ يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ «26» وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ «27» وَ تَرى‌ كُلَّ أُمَّةٍ جاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى‌ إِلى‌ كِتابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «28» هذا كِتابُنا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «29» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ (30)

ترجمه‌

بگو خدا زنده ميكند شما را پس ميميراند شما را پس جمع ميكند شما را براى روز قيامت نيست شكى در آن ولى بيشتر مردم نميدانند

و براى خدا است پادشاهى آسمانها و زمين و روزى كه بپا ميشود قيامت چنين روز زيان ميكنند اهل باطل و تباه كاران‌

و مى‌بينى هر دسته‌اى را بزانو در آينده هر دسته‌اى خوانده ميشود بسوى كتابش امروز جزا داده ميشويد آنچه را كه بوديد ميكرديد

اين كتاب ما است سخن ميگويد بر شما بحق همانا ما بوديم كه امر بنوشتن مينموديم آنچه را كه بوديد ميكرديد

پس امّا آنانكه گرويدند و كردند كارهاى شايسته پس داخل ميكند ايشانرا پروردگارشان در رحمتش اين است آن كاميابى آشكار.

تفسير

خداوند متعال در مقام ردّ قول منكرين معاد به پيغمبر خود دستور فرموده كه بگو خداوند شما را از كتم عدم بوجود آورده و زنده نموده پس ميميراند پس جمع ميكند ارواح شما را تا پايان اينعالم كه روز قيامت است و بايد در آنروز زنده شويد و شكّى در آن نيست چون بأدلّه قطعيّه معاد ثابت شده و معلوم است كسيكه قدرت داشته باشد نابودى را بود كند و نابود كند دو مرتبه ميتواند او را بود كند بلكه اعاده هر امرى آسانتر است از ابتداء بآن ولى بيشتر مردم از بيفكرى نميدانند اين امر واضح را و بعيد ميپندارند اعاده را با آنكه معترفند بابتداء و سلطنت حقّه حقيقيّه در آسمانها و زمين از آن حق است پس چگونه نميتواند مرده را زنده كند و روز كه برپا شود قيامت در آنروز اهل عدول از حق‌

جلد 4 صفحه 642

بباطل و تباه‌كاران خسارت زيادى ميكشند چون در نتيجه صرف عمر عزيز عذاب اليم هميشگى را تحصيل نموده‌اند و مى‌بينى تو اى پيغمبر هر امّت و جماعتى را از امم سابقه و فرق لاحقه كه دينى اختيار نمودند خواه حق باشد خواه باطل از هول محشر و خستگى ايستادن بدو كنده زانو درآيند براى انتظار حساب و بعضى جاثيه را مأخوذ از جثوه بمعناى جماعت دانسته‌اند و گفته‌اند هر امّت و فرقه‌اى مجتمعا حاضر در محشر ميشوند و در هر حال خوانده ميشوند براى مشاهده نامه اعمالشان و خدا ميفرمايد امروز بجزاى اعمالتان خواهيد رسيد اين نوشته ما است كه ملائكه بامر ما نوشته‌اند اعمال شما را براستى و درستى براى شما بيان ميكند چون ما معمولا تمام عمليّات شما را استنساخ مينموديم در دنيا يعنى ملائكه بامر ما مينوشتند و نسخه بردارى ميكردند و از بعضى روايات استفاده ميشود كه استنساخ از روى لوح محفوظ است و در هر حال خداوند بيان حال اهل ايمان و اعمال صالحه را فرموده كه مشمول رحمت حق و داخل در بهشت ميشوند و كاملا كامياب و بهره‌مند ميگردند و بيان احوال كفّار در آيات آتيه بيايد انشاء اللّه تعالى.

هذا كِتابُنا يَنطِق‌ُ عَلَيكُم‌ بِالحَق‌ِّ إِنّا كُنّا نَستَنسِخ‌ُ ما كُنتُم‌ تَعمَلُون‌َ «29»

‌اينکه‌ ‌است‌ كتاب‌ ‌ما ‌که‌ ميگويد ‌بر‌ ‌شما‌ آنچه‌ حق‌ّ ‌است‌ محققا ‌ما استنساخ‌ ميكنيم‌ آنچه‌ ‌را‌ ‌که‌ بوديد عمل‌ ميكرديد.

هذا كِتابُنا اشاره‌ ‌به‌ همان‌ نامه عمل‌ ‌است‌ ‌که‌ بدست‌ ‌هر‌ يك‌ داده‌ ميشود.

يَنطِق‌ُ عَلَيكُم‌ بِالحَق‌ِّ ‌که‌ چيزي‌ ‌بر‌ خلاف‌ واقع‌ ‌در‌ ‌او‌ نوشته‌ نشده‌ و اطلاق‌ نطق‌ ‌بر‌ كتاب‌ كنايه‌ ‌از‌ بيان‌ و نشان‌ دادن‌ ‌است‌ چنانچه‌ ‌در‌ لسان‌ ‌ما ‌هم‌ مي‌گوييم‌: ‌اينکه‌ نامه‌ چنين‌ ميگويد و چنين‌ شهادت‌ ميدهد و چنين‌ نشان‌ ميدهد.

إِنّا كُنّا نَستَنسِخ‌ُ استنساخ‌ امر بكتبه اعمال‌ ‌است‌ ‌که‌ بنويسند.

ما كُنتُم‌ تَعمَلُون‌َ آنچه‌ ‌را‌ ‌که‌ بوديد عمل‌ ميكرديد ‌در‌ خبر دارد ‌حتي‌ نفخ‌ بآتش‌ ‌را‌ مينويسند و خداوند بصفت‌ ستّاريّت‌ كتبه روز ‌را‌ ‌غير‌ شب‌ قرار داده‌ و

جلد 16 - صفحه 127

بعكس‌، و ‌هر‌ روز و شب‌ پست‌ ‌آنها‌ عوض‌ ميشود ‌که‌ ‌هر‌ ملكي‌ بيش‌ ‌از‌ يك‌ روز ‌ يا ‌ يك‌ شب‌ ندارد.

]

(آیه 29)- بار دیگر از سوی خداوند به آنها خطاب می‌شود و به عنوان تأکید می‌گوید: «این کتاب ما است که به حق با شما سخن می‌گوید» و اعمال شما را بازگو می‌کند! (هذا کِتابُنا یَنْطِقُ عَلَیْکُمْ بِالْحَقِّ).

آن روز که شما هر چه می‌خواستید انجام می‌دادید هرگز باور نمی‌کردید که اعمالتان در جایی ثبت شود، ولی «ما آنچه را انجام می‌دادید می‌نوشتیم» (إِنَّا کُنَّا نَسْتَنْسِخُ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).